Hynafgwr pedwar ugain oed, â’i farf yn llaes a’i wallt yn wyn, oedd Richard Jones Berwyn pan fu farw ganrif union i’r bore dydd Nadolig diwethaf’ma. Fe’i ganed yng Nglyn Dyfrdwy, nos Calan Gaeaf 1837 ond bu farw ymhell o’i Hen Wlad, a hynny yng Ngwladfa Patagonia.
Anodd meddwl am Gymro na Gwladfäwr arall tebyg i Berwyn a dreuliodd oes gyfan yn gwasanaethu ei gyd-Gymry. Roedd yn gryn sgolor pan oedd yn hogyn bach a chafodd ei dderbyn yn ddisgybl-athro yn ei fro enedigol, cyn cymhwyso’n athro trwyddedig yn Llundain. Fodd bynnag, neilltua Berwyn ran sylweddol o’i atgofion bore oes i drafod diffygion yr addysg Saesneg a dderbyniodd ond gan ganu clodydd un athro a’i haddysgodd am gyfnod byr yn ei famiaith.
Bu Berwyn yn Llundain am wyth mlynedd, yn…
You're reading a preview of
Barddas (Digital) - 1 Issue, Rhifyn Gaeaf 2018