Magzter Gold (Sitewide CA)

Magzter Gold (Sitewide CA)

Digital Delivery

Barddas July 18th, 2018 Digital Back Issue Cover

Barddas Rhifyn Gaeaf 2018 (Digital)

(Write a Review)

Single Digital Issue

Rhifyn Gaeaf 2018

$6.37

Powered By Zinio

Zinio

Satisfaction Guaranteed

Instant Start

26 Articles

Machludwch Gydag Ynys

Pan fu farw Bobi Jones ym mis Tachwedd, daeth neges go ryfedd oddi wrth hen gyfaill imi fel hyn:’Machludodd gydag Ynys’. Deallais i hi yn syth; roedd hi’n dwyn i go’wers Sgrifennu Creadigol yn Aberystwyth ryw bymtheg mlynedd ar hugain yn ôl. Bobi oedd yn dysgu, a’r dasg i ni, fyfyrwyr, oedd llunio arwyddair bachog i hysbysebu sigâr newydd. Dydw i ddim yn cofio fy nghynnig i na chynnig neb arall heblaw Bobi ei hun. Aeth y Calfinydd at y bwrdd du a gwneud llun traeth melyn a phalmwydden werdd a môr glas, ac o dan y llun sgrifennodd:’Machludwch gydag Ynys’. Rwy’n cofio ei fod yn rhannu pob sgrifennu yn ddau ddosbarth, sef pys crychlyd a phys llyfn, ond beth yn union oedd arwyddocâd hynny, ni wn bellach. Rwy’n cofio…

trydarmewntrawiadau!

@llionj # Trafod cerdd dafod mewn dŵr Perseinedd cynganeddol a welaf mewn toiled prifysgol,’A ydych yn hydradol?’Yn fy nŵr atebaf nôl. 11 Mai 2017 19:15 # Cylch haearn Y Fflint (Anus of the North) Drwy dwll tin y frenhiniaeth mae bychanu’r Gymru gaeth. 24 Gorffennaf 2017 21:05 # I gofio D. J. Bowen Ar adeg byw trawiadau yn Aber a lleibio cywyddau, roedd gwlad a’i thraddodiadau’n awr o hud bob bore Iau. 4 Awst 2017 17:32 # I Deri Tomos, enilydd Medal Wyddoniaeth y Brifwyl Oherwydd dy ddysg Deri a hyder dy genhadaeth drosti wrth dy waith, mae’n heniaith ni yn y gell yn ymgolli. 10 Awst 2017 12:14 # Bangor 5 Y Seintiau Newydd 2 Mae’r gleision yn dawnsio’n dal a’r Seintiau’n horizontal! 11 Awst 2017 21:41 # Galarnadu…

trydarmewntrawiadau!

’Faint ŷch chi’n’godi am gerdd?’

Cwestiwn bach digon pryfoclyd yw hwn, yn enwedig i Gardi! Mae’r ateb yn dibynnu ar bwy sy’n holi, wrth gwrs. Ond mae ystyriaethau eraill: pa fath o gerdd yw hi fod; pa ddefnydd a wneir ohoni yn y pen draw; beth yw’r dedlein. Gan amlaf, llafur cariad yw gweithio cerdd, ac fe all y llafur hwnnw fod, yn fynych iawn, yn anrhydedd gwirioneddol i’r bardd. Braint y bardd, nid y comisiynydd, serch hynny, yw penderfynu ai anrhydedd ydyw neu beidio, oherwydd, weithiau, jobyn o waith yw gweithio cerdd hefyd: mae hwn a hwn neu hon a hon yn holi am gerdd fel a fel ac yn cynnig ffi i’r bardd am y gwaith. Os yw’r bardd yn derbyn y cynnig, mae disgwyl wedyn iddo fe neu iddi hi anrhydeddu’r cytundeb.…

’Faint ŷch chi’n’godi am gerdd?’

Darllen y Reader’s Digest roeddwn i. Daliodd y llyged ar y pennawd ‘A Mission of Remembrance’, a dyma ddechre darllen. Hanes oedd e am y Parch. Harold Appleyard, gweinidog eglwys Christ Church yn Ontario, Canada. 1942 oedd hi, amser yr ail Ryfel Byd, a sawl un o’i blwyfolion wedi’i ladd wrth ymladd yr Almaenwyr – gyda ni roedd Canada. Ta p’un, fe gas Appleyard ‘call up’, a daeth e i Sussex fel caplan i’r fyddin, gan ddilyn camre’i dad yn y Rhyfel Mawr. Nawr, erbyn hynny roedd y Lwfftwaffe wedi newid eu tactege; roedden nhw wedi cwpla canolbwyntio ar y docie a’r rheilffyrdd ac yn troi nawr at lefydd hanesyddol a diwylliannol, yn cynnwys eglwysi a chadeirlanne. Ac wrth gwrs bob tro roedd eglwys yn cael ei tharo roedd ffenestri…

Stiwdio Aneurin

(i deulu’Heulwen’) Erys un cynfas fel raser o hyd ar yr isl diamser: mae hwn yn brathu i’ch mêr – hwn yw’r un ar ei hanner. Ond tu ôl i’r tawelwch a’r llun oer, lluniau oes a welwch: anadl ei waith, nid ei lwch, dynoliaeth, nid anialwch. Ei gyd-ddyn a ddarluniai, osgo’u gwaith a’u sgwrs a gofnodai; taenu’u hiaith ar balet wnâi, a’i Gwm Wysg a gymysgai. Â buarth o dan bob ewin, o lun i lun, dwed ei werin ‘Yn ôl y brws, ein hil brin a erys, fel Aneurin.’…

Stiwdio Aneurin

Amser Sgwennu Dim Smic!

Mae wedi bod yn andros o dymor prysur o Fardd-Plantio! Ers mis Medi y llynedd rydw i wedi cyfarfod cannoedd o blant ac wedi dysgu lot fawr. Y brif wers i mi hyd yma yw bod gofyn cael y plant i ymddiried ynoch chi; maen nhw’n llawer mwy parod i weithio os ydyn nhw wedi cymryd atoch chi, ac yn bwysicach na hynny, yn gweld bod gynnoch chi ddiddordeb ynddyn nhw. Felly mi fydda’i’n dechrau fy sesiynau fel hyn: cyflwyno fy hun ac esbonio ychydig am fy swydd fel Bardd Plant ac yna sôn am fy hoff lyfrau a’m hoff gerddi, cyn mynd o amgylch y dosbarth yn clywed enw pawb, a’u hoff lyfr neu eu hoff awdur nhw. Rydw i’n pwysleisio nad oes ots os na fedran nhw gofio…

Amser Sgwennu Dim Smic!

Cyfarch Osian Corrach

’Nôl ar ddechrau’r Hydref y llynedd, a haul a mwd Môn yn dal yn fyw yn y cof, cafwyd noson arbennig yn y Columba, Caerdydd, wrth i Fragdy’r Beirdd anrhydeddu un o’i sefydlwyr, y Prifardd Cadeiriol Osian Rhys Jones. Roedd gwerthfawrogiad cynulleidfa’r clwb gorlawn yn dangos mor boblogaidd ydi Osian fel bardd, fel enillydd ac fel ffrind, ac roedd y beirdd yn curo’n daer ar y drws i gael ei anrhydeddu – a thynnu ei goes, wrth reswm. Ymhlith y rhai a gyfrannodd gerddi roedd Gruffudd Eifion Owen, Anni Llŷn, Emyr Davies, Jim Parc Nest, Casia Wiliam, Gruffudd Antur, Martin Huws, Aron Prichard, Catrin Dafydd a Rhys Iorwerth. Braf hefyd oedd croesawu Emyr Lewis, un o feirniaid y gadair, i’n plith. Perfformiodd Rhydian Lewis ddetholiad o awdl wych Osian,’Yr Arwr’.…

Cyfarch Osian Corrach

Rhys Iorwerth, Martin Huws, Jim Parc Nest

Ym mhob canrif mae brifo; ym mhob oes, mae byw weithiau’n blino. Mewn pen, llais trwm yn pwnio, yna trên a’i hwter o. Rhy barod fydd cysgodion y gaea’ i gau; i bellafion rhyw dwnnel yr â dynion, a thwll du’n brathu mewn bron. Ar dro, i goncro’r hen gur, daw gwanwyn, a daw gwên o gysur. Ar dro, daw awr o wewyr un ‘nos da’uwch rêlwes dur. Codi’r croen ar boen pob ach a dangos byd o ing mewn cilfach wnaeth hwn fel bardd. Nid bardd bach, ond ein cawr, dyna Corrach. Am fisoedd hir heb rwgnach hyfforddai feirdd a’u sothach. Ar Brifwyl Môn gosododd stamp a’i gamp sydd yn rhagorach. Cadair Osian Osian, cefaist ddiddanwch o ennill hon, ond wedi’r elwch, holir yn ei thawelwch traws, pam trowd…

Rhys Iorwerth, Martin Huws, Jim Parc Nest

CASIA WILIAM, GRUFFUDD ANTUR

Pan ddaw’r bwgan i sugno pob diddordeb a direidi, pob awydd bwyd, pob ysfa am gwmni trof yn ôl at dy eiriau di. Pan fydda’i’n methu gwrando, y dyddiau’n llithro i’w gilydd a phob awr o fywyd yn fynydd, trof atynt, fel at gyffur. Pan fydda’i’n trio cysgu a’r rhywbeth cyfarwydd hwnnw’n fy llusgo gerfydd fy ngwar trwy’r oriau ar hyd coridorau gwyn y dyddiau du, trof eto at dy eiriau di. Yn sbec trwy’r twyllwch i ddechrau, daw dy awdl yn olau lamp. Rhwng gair a gair fe welaf nad ydw i fy hun. Mae dy gerdd yn goleuo’r darlun. Daw ei sain yn belydrau tena’ daw ei stori â mi gam yn nes at fy stori inna’ a gwelaf fod eraill yma. Gwelaf mai brwydyr gyson yw hon,…

CASIA WILIAM, GRUFFUDD ANTUR

Cywydd mawl i’r Arwr

Mawr fu’r sôn ym Môn y mwd – bu cymaint ymhob cwmwd dros y dŵr – am arwr mawr, a hengerdd o farddongawr sy’n esgyn ben ac ysgwydd i’n clyw uwch rhelyw yn rhwydd. Y mae’n fardd heb ei harddach â dawn fawr, nid awen fach; cawr o ddyn, a phencerdd yw, prowd o ddŵd, prydydd ydyw. Un o’r wêr, llais arwrol, aeth ar goedd, rhoi bloedd heb lol yn y brifwyl: fe brofodd efô’i hun yn y fath fodd. Hwn yw’n llyw. A phwy yw o a’n gyr? Peredur ydio! Peredur Lynch! Prowd ŵr; lad, ac wir: rwy’n llawn o gariad i’r hen Lynch! Carwn lynshio yma nawr’n ei gwmni o. Peredur: gŵr pur ydyw – os wyt ddyn, rwyt nes at Dduw na’r graean mân. Mi wn mwy:…

ANNWYL OLYGYDD, A hithau’n dymor pori yn adladd y Genedlaethol, fedra’i yn fy myw dderbyn y dehongliad – sydd megis plu wedi cydio yn nillad rhywun – mewn perthynas â’r llinell’Neidiwn pe meddwn adain’yn awdl rymus Osian Rhys Jones. Clywais ddweud dro ar ôl tro mewn sgwrs a chyfeddach mai dihangfa i’r truan ar y bont sydd yma. Duwc annwl! Rhoi geiriau yng ngheg y bardd yw hynny yn fy marn fach i. Na, nid dihangfa o fath yn y byd, ond tanlinellu’r anobaith. Pan âi’r ieir yn bowld a chodi hediad allan o’u libart ers talwm, nid costau diangen yn codi’r weiren yn uwch oedd yr atalfa. Yn hytrach fe’stynai Nain am ei siswrn a thorri bwlch oddeutu chwe modfedd o led yn y plu mawr yng nghefn un…

I Brifardd Rhydd

I Osian Rhys Jones Henffych, Brifardd! Codaf lais. Ar gais y gŵr a’i gylchgrawn gwâr mi fentraf drydar pwt o gân i ddathlu naid dy nodau pluog, rhydd. Annwyl Blufardd! Codaf ddrych i geisio dal dy ddawn yn grwn ac adlewyrchu’r awen brin’wnaeth byncio’n hardd o’th big. Maddau, Brifardd. Cloffi’r wyf! Pioden ddwl sy’n ffoli’n rhwydd ar liwiau sgleiniog llun a sain nes clecian canu’n frysiog, fel traed brain. Felly, Brifardd, syrthio wnaf - mentro’n agos at dy haul nes llosgi’mysedd plu; colli ffydd heb ryddid dy adenydd. Neidiwn pe meddwn gadair?…

Cymraes Briodaf Fi!

Hynafgwr pedwar ugain oed, â’i farf yn llaes a’i wallt yn wyn, oedd Richard Jones Berwyn pan fu farw ganrif union i’r bore dydd Nadolig diwethaf’ma. Fe’i ganed yng Nglyn Dyfrdwy, nos Calan Gaeaf 1837 ond bu farw ymhell o’i Hen Wlad, a hynny yng Ngwladfa Patagonia. Anodd meddwl am Gymro na Gwladfäwr arall tebyg i Berwyn a dreuliodd oes gyfan yn gwasanaethu ei gyd-Gymry. Roedd yn gryn sgolor pan oedd yn hogyn bach a chafodd ei dderbyn yn ddisgybl-athro yn ei fro enedigol, cyn cymhwyso’n athro trwyddedig yn Llundain. Fodd bynnag, neilltua Berwyn ran sylweddol o’i atgofion bore oes i drafod diffygion yr addysg Saesneg a dderbyniodd ond gan ganu clodydd un athro a’i haddysgodd am gyfnod byr yn ei famiaith. Bu Berwyn yn Llundain am wyth mlynedd, yn…

Cymraes Briodaf Fi!

Cymraes Briodaf Fi

Rwyf beunydd yn bryderus Pa fodd i ddewis gwraig, Ai gwledig ai dinesig, Caeth ferch neu ysgolhaig; Mae un peth anhebgorol, Mi sicrhaf i chwi, Os gwnaf briodi rywbryd, Cymraes briodaf fi. Mae’r hen Gymraeg mor lednais Wrth seinio swynion serch Rwy’n swilio wrth ei sisial Yng nghlust fy nghariad ferch, Os caf ryw ddydd wroldeb, I ofyn iddi hi, Gwnaf fel fy nhad yn union: Cymraes briodaf fi. Pe bae brenines Prydain Yn cynnyg gwraig i mi Heb fod hen iaith y Cymry Rhwng ei gwefusau hi Yn ddiau ymddiheurwn Er cyfuwch gwraig yw hi, Nid af yn Ddic Sion Dafydd; Cymraes briodaf fi. Mi welaf fod pob hogyn Wrth briodi’n mynd yn ddyn; Fe ddichon, pe priodwn, Gwnawn innau ŵr fy hun; Y wraig a fydd yn fodlon…

(i Lan a Lleuwen, y Llydawyr a’r Cymry gorau) Pa boeni pawb â heniaith? Pa ots am anhap i iaith? Onid oes digon i’r dydd a’i reg e yn dragywydd? Oni fu mwy i fywyd na byw iaith yn nhreigl y byd? Peidio â hidio wna dau â lôn yn eu calonnau i’w dilyn yn un lôn hir; o’i rhodio fe siaredir. Ac awn yn awr lawr y lôn a rhodio â’r cariadon … Mewn nwyd, unwyd dwy heniaith, mewn nwyd di-air mae `na iaith a all uno mewn llawenydd. iaith yw’r wên ac mae’n iaith rydd i’w bloeddio, hawlio o hyd gan mai gwên yw mwg ennyd o dân, pan fydd dwy heniaith yn cwrdd a chreu sbarc o iaith newydd, hardd, i’w naddu hi ar wŷdd yn air…

’Yng nghanol y gwallgofrw ydd du’

Y milwr Cyfarchion o Ffrainc, f’anwylyd, hon yn wahanol i Gymru, rhesi o goed helyg fel milwyr yn gwarchod y ffordd fawr. Yn wledd i’r llygaid: gwefusau rhosynnau’n wridog, yn wên i gyd. Ond weithiau cryna dail y coed dan effaith twymyn rhyfel ac ar derfyn dydd, pan geisiaf fynd i gysgu, taena llen denau o liw gwaed ar draws y gorwel. Ei gariad Bob nos cyn mynd i gysgu mi welaf di yn y bore bach yn cerdded i mewn i hyrddwynt yr hydref i gyfeiriad y gorwel. Bob hyn a hyn yn y pentref cwyd fy nghalon fel colomen o’r ddaear: cipolwg ar gysgod, pen yn troi, llais fel hen win. Hon yn gêm greulon. Bob nos fe welaf di, y breuddwydiwr, yn cerdded yn dalog heibio’r perthi…

’Yng nghanol y gwallgofrw ydd du’

Methu gwneud soned yn Asos 1-6

1. Cwrw Mythos Mae’r haul ar fynd i’w gaerau y tu draw i’r Gaer yn Asos. Y ddynes a’r Penfelyn yn y dŵr, a minnau’n codi llaw fan hyn o dan y cysgod tannau telyn mae to’r feranda yn ei wneud. Mae twrw miloedd o deipreitars bach o fron y Gaer yn codi c’wilydd, achos cwrw – y cwrw Mythos sydd y funud hon yn oeri yn y tŷ – sy’n mynd â’m bryd; nid y soned rwy’n ei haddo i ti o hyd! 2. Llosgi Chwarae pêl wrth gerflun y cadfridog… Beth ydi’i enw o? Nid wyf yn siŵr: mae o i gyd yn Roeg i mi. Mae’r haul godidog wedi lleibio’n cysgod ni fel pwll o ddŵr oddi ar y sgwâr, ac yn y coed mae’r holl deipreitars…

Methu gwneud soned yn Asos 1-6

RHAGOR NA RHIGWM

Wrth wylio’r newyddion diweddaraf am gampau Donald Trump, fe’m hatgoffwyd o gartŵn Tom a Jerry, ble’r oedd y gath, yn ddiarwybod, wedi rhoi ei gynffon mewn fflam cannwyll ac yn rhedeg yn wyllt ar ôl y llygodan mewn ffatri ffrwydron, cyn chwythu’r lle’n rhacs jibidêrs. Ond buan y sylweddolais fod y gyffelybiaeth yn annheg ar y gath. Doedd gan Tom druan ddim syniad mai fo achosodd y ffrwydriad, trwy ddamwain, tra bo Donald y Gath Wyllt yn amlwg yn trio’i orau i danio coelcerthi dros y byd i gyd. Ac wrth feddwl am hynny, atgoffwyd fi o’r hen rigwm oeddan ni’n ei ganu ers talwm yn blant; Pwsi Meri Mew, Lle gollaist ti dy flew? Wrth gario tân i dŷ Modryb Siân Drwy’r eira mawr a’r rhew! Mi wn i…

RHAGOR NA RHIGWM

Erfyn ar y Dylluan

Cerdd i’m cyn-athro a’m cydweithiwr ers deunaw mlynedd, y Dr. Cynfael Lake, ar achlysur ei ymddeoliad o Brifysgol Abertawe yn 2017. Cyfeirir at HEFCE, sef Higher Education Funding Council for England a REF, sef Research Excellence Framework, dau sefydliad Saesneg sy’n golygu fy mod yn aml naill ai’n asesu gwaith cydweithwyr neu’n ysgrifennu dogfennau biwrocrataidd yn hwyr y nos. Cyfeirir hefyd at rai o brif briod feysydd ymchwil y Dr. Lake (‘y Llyn’), sef y cywydd, yr anterliwt a’r faled.’‘Rhen adran graidd’, yw Adran y Gymraeg, sydd bellach yn rhan o Academi Hywel Teifi. F’un swydd yw cyfansoddi, ond un ennyd fud wyf fi. Cryg fy llais, carreg fy llên, Crud difywyd yw f’awen. Ar drai fy ngorau druan. F’ysgrifau fel golau gwan. Hunodd rhyw ran ohonof. Troes berwi ag…

Erfyn ar y Dylluan

Aberteifi 1976 (2)

A’r paratoadau i gyd yn eu lle ar gyfer yr Eisteddfod, tyrrodd y genedl tuag Aberteifi mewn anwybodaeth ynglŷn â’r cynnwrf oedd ar y gorwel… QUOD ERAT DEMONSTRANDUM! ‘Mi fentraf ddweud mai hon yw’r gystadleuaeth gryfaf i mi ddod ar ei thraws,’meddai’r Athro Gwyn Thomas, un o feirniaid cystadleuaeth y Gadair. Ymgeisiodd 25 o feirdd am y gadair y flwyddyn honno, y nifer fwyaf ac eithrio un eisteddfod yn ystod y 1970au. ‘[Y] mae llawer o’r canu eisteddfodol gorau yn y ganrif hon wedi deillio o’r berthynas glós rhwng y beirdd â’r pridd’, meddai James Nicholas yn ei feirniadaeth ysgrifenedig yntau, ac adlewyrchir hoffter y beirdd o destun 1976 yn sylwedd a safon uchel y cyfansoddiadau. Ategir hynny gan y beirniad arall, B. T. Hopkins: ‘Nid yw’n rhyfedd bod cymaint…

Aberteifi 1976 (2)

Diolch am yr Enfants Terribles

‘Ym mha flwyddyn wyt ti?’ ‘Y drydedd. Chditha?’ ‘Yyym… Aros di funud… Yyym… Un, dau, tri, pedwar, pump… Chwechad, dw i’n meddwl.’ Dyna ran o sgwrs gefais i yn Nhafarn y Glôb, Bangor Uchaf ar noson y Crôl Hasbins ddiwedd Wythnos y Glas y llynedd. Cyn hynny doeddwn i ddim wedi gwir sylweddoli nad ydw i wedi bod yn ddim byd ond myfyriwr drwy gydol fy mywyd fel oedolyn, fwy neu lai. Dw i’n cofio fy athrawes Saesneg i yn Ysgol Glan-y-Môr, Pwllheli yn dweud wrtha’i pan oeddwn i’n bymtheg oed anniddig, blin, eiconoclastaidd,’Wnei di ddim academic, na wnei, Elis?’ac roedd hi’n berffaith iawn. Yn ddiweddarach, yr unig beth wnaeth imi feddwl efallai ei bod hi’n anghywir oedd darllen yn fy mlwyddyn gyntaf yn y brifysgol y cyfweliad lle dywedodd…

Diolch am yr Enfants Terribles

Cystadleuaeth yr englyn-‘Cydio’

Derbyniais 17 cynnig ar y testun’Cydio’, a disgynnant i ddau ddosbarth yn fras, sef ymdrechion lle ceir un neu fwy o frychau cynghanedd neu fesur, ac englynion cywir sy’n amrywio o ran safon. Aeth y beirdd i sawl llwybr gwahanol, a chanfod yno olygfeydd digrif a difrifol. Dyma air byr am bob un. ENGLYNION I’W CYWIRO FFYDDLONDEB Mi gofiaf Mam yn gafael yn fy llaw Felly’n ofal ddi-ffael Yn hyfryd o hyd a hael I gydio byth i’m gadael I agor y gystadleuaeth, dyma englyn annwyl yn mynegi profiad magwraeth, gadael y nyth, a glynu greddfol wrth gariad mam i’r diwedd gan y mwyafrif ohonom. Mae nam camacennu rhwng’fy llaw’yn y cyrch a’felly yn yr ail linell yn anffodus, sef [f ll – / f – ll]. Piti am hynny.…

AR DRAWS 1 Nanterliwtiwr (3) 3 Urddedig ddigawn oedd un Dafydd (4) 7 249.4.1 (2) 8 Bu’n siglo ymhell i ffwrdd (4.4) 10 Na’r rhain yn eu tynerwch na llewyrch lloer (3) 11 O fy mlaen mae fy meibil i? (1’1) 12 O bob cranc ar ddifancoll, myfi oedd y mwyaf i gyd? (2) 14 534.3.2 (2) 15 O Fair, gwae fi o’i orwedd, a gwae fy oes gau ei fedd? (3) 17 Mae cyfrol ynglŷn â’r grefft (6) 19 Bu Alun Mabon yn dilyn un (2) 21 Hwn yn oer ei groeso? Nid i’r un o’i adar o! (1.1) 22 275.1.2 (2) 23 567.3.1 (2) 25 Mewn twll du y maent eu dau? (2) 26 Nid yr afon yng Nghumbria ond y bardd o Enlli! (4) 28 Tendiwch chi!…

Ychydig fisoedd yn ôl mewn tafarn (wrth gwrs) fe wnes i a dau gyfaill adduned y byddem, rhyngom, yn cystadlu ar bob un gystadleuaeth o’r Adran Lenyddiaeth a’r holl gystadlaethau cyfansoddi drama yn Rhestr Testunau Eisteddfod Genedlaethol Caerdydd. Adduned hurt o uchelgeisiol, ac eto, rhwng y tri ohonom roedd gennym y sgiliau crai – y gallu i gynganeddu’n gywir, i lunio rhyw fath o stori, i sgriptio rhywbeth digon derbyniol – i wneud y gwaith heb i’n hymdrechion godi cywilydd mawr arnom. Nid ennill pob cystadleuaeth oedd y nod, wrth gwrs. Ond fel fy mwriad i golli pwysau, i ddysgu’r ci i beidio cyfarth yn wirion pan mae’r postmon yn pasio’r ffenest, ac i gadw gwell trefn ar fy nghyfrifon ariannol, mae’r adduned wedi mynd i’r gwellt. Mae dyddiad cau’r…

Llais tawel yn ymgynhyrfu

Bobi Jones. R. M. Jones. Gwreiddioldeb iaith. Gwreiddioldeb meddwl. Ar y naill law, dyma fardd modernaidd a ffolodd ar eiriau, ar eu sŵn, eu siâp, eu hawgrymusedd, eu hegni. Hydreiddir ei gerddi â’r wefr honno sy’n nodwedd ar brofiad yr oedolyn brwd sy’n parhau i ddysgu’r iaith o’r newydd ym mhob un o’i gerddi, yn gyson-blentynnaidd-chwareus. Pan wyf am ddôs o greadigrwydd heintus, tueddu i droi at farddoniaeth Bobi Jones yr wyf fi. Ar y llaw arall, dyma feddyliwr mawr, difrifol ac un o arloeswyr maes theori lenyddol. Yn wir, dylem edrych ar Tafod y Llenor (1974) yn yr un modd ag yr edrychwn ar ysgrif Saunders Lewis’Dafydd Nanmor’(1925), a hynny megis trobwynt disgyblaethol ym maes astudiaethau’r Gymraeg. Ymweliad â Québec a fu’n gyfrifol am hynny, pan ddaeth yr ysgolhaig…

Llais tawel yn ymgynhyrfu

I Bobi a Beti Jones

Term R. M. (Bobi) Jones am ffordd gyffredin o feddwl a siarad yw Tafod. Cyfeirir yn y gerdd at Ferdinand de Saussure [Sasŵr], Edward Said [Saíd] a Jacques Derrida, tri enw amlwg ym maes theori lenyddol, ynghyd â’meistr’R. M. Jones, Gustav Guillaume [Giém]. Arferwn fynd draw i’r cartre i drafod barddoniaeth ac athroniaeth gyda’r ddau. Lle’n y byd mae Llanbadarn? Hen le bach i lywio barn! Ond ar un gornel o stryd, yn pefrio, ceid siop hyfryd: un tŷ ymysg y tai oedd, siop dŷ yn gwerthu gwerthoedd. Un tro, ac roedd yn reit rad, es yno i brynu syniad. I fewn, a daeth ataf ŵr – Athro yw, theorïwr. Ond yn wir’mond gwrando’wnaeth. Dyn oedd, nid diwinyddiaeth. Dyn annwyl â dawn anodd. Cymer nid mater ond modd. Odlau ŷm,…

In This Issue

Description

Details

Reviews

Recent Digital Issues Browse all

Recent Barddas Digital Issues Browse all back issues

Barddas (Digital) Subscription November 1st, 2018 Issue

Barddas (Digital) Rhifyn Haf 2018 (338): $6.37

Barddas (Digital) Subscription October 15th, 2018 Issue

Barddas (Digital) Rhifyn Gwanwyn 2018 (337): $6.37

Barddas (Digital) Subscription July 18th, 2018 Issue

Barddas (Digital) Rhifyn Gaeaf 2018: $6.37

Customers Also Viewed

Barddas (Digital) Subscription December 1st, 2018 Issue

Barddas (Digital)

Rhifyn Gaeaf 2018 (339): $6.37

Reviews